19:01:37 29-уми Марти 2024 сол
banner site ruzgor 21 22
 
photo 2023-01-03 15-28-16
 
 banner ahmad zahir booke
 
Ahmad Zahir - banner 2015
 
 banner you tube ruzgor2021

Qissahoi hijrat - 2015
 
 

Тақвим

<< < Август 2011 > >>
Дш Сш Чш Пш Ҷм Шб Яш
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30 31        

САИД АБДУЛЛОҲИ НУРӢ: «ОШТИНОМА» - 15

 

 

Рӯзи 30 – уми июни соли 1999 Қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи пешниҳодҳои Президенти ҶТ доир ба тағйироту иловаҳо ба Конститутсия (Сарқонуни) ҶТ» қабул шуд. Дар худи ҳамин иҷлосия Маҷлиси Олӣ дар бораи рӯзи 26 – уми сентябри соли 1999 гузаронидани раъйпурсии Ҷумҳурии Тоҷикистон доир ба ворид кардани тағйироту иловаҳо ба Конститутсия (Сарқонун) – и ҶТ қарор қабул кард. Тибқи қарори Маҷлиси Олӣ лоиҳаи тағйироту иловаҳо ба Конститутсия (Сарқонун) дар тамоми рӯзномаҳои ҳукуматӣ ба нашр расид.

 

Дар ин мӯҳлате, ки то рӯзи раъйпурсӣ боқӣ монда буд, аз тариқи матбуот, радио ва телевизион доир ба моҳияти ворид кардани тағйироту иловаҳо ба Конститутсия барномаву намоишҳои зиёде таҳия ва мунташир мегардиданд. Ин буд, ки мардум бо рӯҳияи баланд ба раъйпурсӣ рафта аксаран ба тарафдории тағйироту иловаҳои воридшуда, овоз доданд. Натиҷаи раъйдиҳӣ роҳро барои ҳарчӣ тезтар ва пурра татбиқ намудани Созишномаи умумии Сулҳ ҳамвор намуд ва имконияту шароитро мусоид сохт. Чунончӣ акнун аъзои КОМ метавонистанд ба таҳияи лоиҳаи қонуни интихоботи парлумонӣ ва қонуни интихоботи намояндагони маҳаллӣ бипардозанд. Зеро мардум ба тарафдории он навъ парламенте, ки лозим медонист, овоз дод.

 

Баъди дар раъйпурсӣ пазируфта шудани тағйироту иловаҳо ба Конститутсияи ҷумҳурӣ мо дар Комиссияи Оштии Миллӣ иборат аз аъзои зеркомиссияҳои ҳуқуқӣ ва сиёсӣ гурӯҳеро созмон додем, ки вазифаи асосии он дар як муддати кӯтоҳ бо назардошти таҷрибаи дигар кишварҳои дунё таҳия намудани лоиҳаи қонун «Дар бораи интихобот» буд. Ин гурӯҳ якҷоя бо коршиносони ҳуқуқии Созмони Амнияту Ҳамкории Аврупо ва ҳайати нозирони Созмони Миллали Муттаҳид дар Тоҷикистон фаъолият намуда, дар рафти кори худ аз таҷрибаи пешқадами дар ин соҳа ғункардаи институтҳои пешрафтаи дифоъ аз демократияи кишварҳои мутараққӣ истифода намуданд.

 

Мутаассифона, масъалаи таҳияи лоиҳаи Қонун «Дар бораи Маҷлиси Олӣ» низ бо сабабҳои гуногун хеле тӯл кашид. Билохира, дар мулоқоте, ки бо Раиси Ҷумҳур рӯзи 5 – уми ноябри соли 1999, яъне як рӯз қабл аз интихоботи президентӣ доштам, ба хотири баромадан аз бӯҳрони навбатии сиёсие, ки раванди Сулҳро маротибаи чандум буд дунболагирӣ мекард, ҳарду ба санаде маъруф ба номи «Протокол оид ба кафолати сиёсӣ дар давраи омодагӣ ва гузаронидани интихоботи Маҷлиси Олӣ» имзо гузоштем. Дар ин ҷо мехостам дар бораи мушкилоти ба вуҷуд омадани Протокол чанд сухан бигӯям.

 

Баъд аз он ки дар мулоқоти рӯзи 02.07.1999 барпогардидаи ману Президент масъалаи таъини фармондеҳи ИНОТ Мирзо Зиёев ба мансаби вазири ҳолатҳои фавқулодда ҳалли ниҳоии худро пайдо кард ва ба дунболи он раҳбарияти ИНОТ аз инҳилоли дастаҳои мусаллаҳи худ ба сохторҳои низомии кишвар эъломияе пахш кард, як муддати нисбатан дарозтаре дар иҷроиши дигар нуктаҳои Созишномаи умумии Сулҳ халал ва монеаҳои сунъӣ пеш омаданд.

 

Масалан, раванди татбиқи қарори Маҷлиси Олӣ Оиди авфи размандагони ИНОТ аз 14.05.1999 бо сабабҳои номаълуме мавқуф гузошта шуд. Аз системаи компютерии ВКД ному насаби авфшудагон берун оварда нашуданд. Озодсозии маҳбусон – ҷонибдорони ИНОТ тибқи рӯйхати 93 нафара, ки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон онҳоро бо фармони худ авф карда буд, низ ба дарозо кашид. Таъминоти ҳамаҷонибаи собиқ размандагони ИНОТ, ки ба сохторҳои қудратӣ шомил шуда буданд, хеле бад буд ва ғ.ҳ.

 

Ғайр аз он дар масъалаи одилона ва ба таври демократӣ гузаронидани интихоботи қарибулвуқӯъи Парлумони нави касбӣ низ саволҳо матраҳ буданд. Чунончи ворид кардани намояндагони нави ИНОТ дар ҳайати Комиссияи Марказии Интихобот ва Раъйпурсӣ, ворид сохтани 20 фоиз намояндагони ҳизбу созмонҳои ИНОТ ба ҳайати комиссияҳои ҳавзаҳо ва участкаҳои интихоботӣ, гузоштани имзоҳо аз тарафи намояндагони ҳизбу созмонҳои сиёсӣ дар бюллтенҳои овоздиҳӣ ва ғ.ҳ.

 

Мутаассифона, аъзои КОМ аз ҷониби ҳукумат ҳалли чунин масъалаҳоро дар салоҳияти Раиси Ҷумҳур медонистанд. Вале ба мулоқоти Раиси Ҷумҳур расидани Раиси КОМ худ ба як проблемаи дигари душвор табдил ёфта буд. Аз ин рӯ намояндагони ИНОТ дар КОМ боз маротибаи чорум буд, ки аз силоҳи санҷидашудаи худ – коршиканӣ истифода карданд. Бояд гуфт, ки аксарияти пешравиҳое, ки дар татбиқи Созишномаи умумии Сулҳ, дар масъалаи иҷроиши Протоколҳои сиёсӣ ва низомӣ ба вуқӯъ пайвастанд, баъди чунин фишорҳои сиёсӣ рух додаанд.

 


Ин дафъа ҳам ба дунболи ин коршиканӣ, ки аз 18.10.1999 оғоз ёфта то 08.11.1999 идома карда буд, мулоқоти деринтизор (расо чор моҳ!) бо Раиси Ҷумҳур баргузор гардид ва чи тавре ки гуфтем, Протоколи мазкур ба имзо расид. Шумо, хонандаи азиз, бо мазмуни он дар қисмати замима шинос хоҳед шуд. Дар он протокол омада буд, ки Комиссияи Оштии Миллӣ дар кӯтоҳтарин муддат таҳияи лоиҳаи Қонуни Консти-тутсионии ҶТ «Дар бораи интихоботи Маҷлиси Олӣ» ва лоиҳаи Қонуни Конститутсионии ҶТ «Дар бораи интихоботи вакилон ба маҷлисҳои маҳаллии вакилони халқро» ба охир расонда, барои мувофиқа ба Раиси Ҷумҳур пешкаш намояд, то баъдан онҳо барои тасдиқ ба Маҷлиси Олӣ фиристода шаванд.

 

Лоиҳаи Қонуни Конститутсионии ҶТ «Дар бораи интихоботи Маҷлиси Олӣ» иборат аз 58 модда таҳия карда шуд. Ҷонибҳои мубоҳисакунанда дар КОМ дар проссеси муҳокима болои 56 моддаи лоиҳа ба мувофиқа расиданд. Аммо оиди моддаҳои 27 – ум ва 28 – ум (мӯҳлати фосилаи байни интихоботи ҳарду палата ва теъдоди вакилон дар ҳарду палата) ихтилофҳои назар боқӣ монданд. Билохира аъзоёни КОМ тасмим гирифтанд, ки ин масъаларо Раиси КОМ ва Президент ҳал намоянд.

 

Дар вохӯрие, ки рӯзи сеюми декабри соли 1999 бо ширкати муовини аввали раиси Маҷлиси Олии ҶТ, муовини раиси КОМ Абдулмаҷид Достиев ва Раиси зеркомиссияи ҳуқуқии КОМ Муҳаммадшариф Ҳимматзода шуда гузашт, ниҳоят дар ин масъала ҳам ба мувофиқа расидем. Тасмими гирифта шуд, ки палатаи поёнӣ, яъне Маҷлиси Намояндагони Маҷлиси Олӣ аз 63 вакил ва палатаи болоӣ, яъне Маҷлиси Миллии Маҷлиси Олӣ аз 33 вакил иборат бошад.

 

Лоиҳаи Қонуни таҳиянамудаи Комиссияи Оштии Миллӣ «Дар бораи интихоботи Маҷлиси Олӣ» аз Қонуни ҷорӣ фарқияту тафовути зиёде дошт. Фарқият на танҳо дар он будааст, ки акнун Парлумони касбии иборат аз ду палата мебоист фаъолият бикунад, балки тибқи лоиҳаи қонуни нав ба шаҳрвандон ва аҳзоби сиёсӣ ҳуқуқҳои васеъ дода мешуд, ки интихоб бишаванд ва ашхоси арзандаи худро интихоб намоянд.

 

Дар баробари ин барои табақаи силоҳбадастони ҷомеа, алалхусус намояндагони сохторҳои қудратӣ, ки бо сӯиистифода аз мавқеъи ишғол намудаи худ метавонистанд вориди парламент шаванд, садди қонунӣ гузошта шуд. Дигар намояндагони сохторҳои низомӣ ва интизомӣ наметавонистанд дар як вақт ҳам дар қудрат бошанд, ҳам дар парламент. Албатта ин ҷиҳати масъала ба оромӣ ва эътидоли авзои ҷомеа мусоидат мекард.

 

Президенти Ҷумҳурӣ лоиҳаҳои Қонуни мазкурро пазируфта онро ба Президиуми Маҷлиси Олӣ барои баррасӣ фиристод. 10 – 11 – уми декабри соли 1999 сессияи навбатии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид, ки дар он вакилони мардумӣ лоиҳаи қонунҳои таҳиянамудаи КОМ – ро «Дар бораи Қонуни Конститутсионии ҶТ «Дар бораи интихоботи Маҷлиси Олии ҶТ» ва «Дар бораи Қонуни Конститутсионии ҶТ «Дар бораи интихоботи Маҷлисҳои маҳаллии вакилони халқ» мавриди баррасӣ қарор доданд.

 

Президенти Ҷумҳурӣ Эмомалӣ Раҳмонов дар суханронии худ то чӣ андоза муҳим будани ин ду қонунро таъкид карда моҳияти тағйиротҳоро дар низоми Парлумонии Тоҷикистон муфассал шарҳ дод. Раиси Ҷумҳур зарурати таблиғоту ташвиқоти ин қонунҳоро тавассути матбуот, радио ва телевизион таъкид намуд. Вакилони мардумӣ дар ин ҷаласаи худ якдилона Қонун «Дар бораи интихоботи Маҷлиси Олӣ» ва Қонун «Дар бораи интихоботи маҷлисҳои маҳаллӣ» - ро қабул намуданд.

 

Худи ҳамон рӯз фармони Раиси Ҷумҳур дар бораи таъин намудани интихобот ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон даъват дуюм ва ба Маҷлиси вакилони халқи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, маҷлисҳои вакилони халқӣ вилоятӣ, шаҳрӣ ва ноҳиявии даъвати дуюм интишор гардид. Ҳамин тариқ, тибқи фармони Президент интихоботи вакилони Маҷлиси Намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон даъвати дуюм ва вакилон ба Маҷлиси вакилони халқи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, Маҷлисҳои вакилони халқи вилоятҳо, шаҳру ноҳияҳо рӯзи якшанбе 27 феврали соли 2000 ва интихоботи аъзоён ба Маҷлиси Миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон даъвати дуюм 23 марти соли 2000 таъин карда шуд.

 

(идома дорад)

Адреси доимии маводи мазкур: http://www.ruzgor.tj/sulh-oshti-vahdat/2999----lr-15.html

 

 



Назари Шумо

Security code
навсозӣ

sultoni-qalbho
askshoi-khotiravi