БАҲСИ "РОҒУН" ДАР ҲАМОИШИ ОБ ДАР ДУШАНБЕ

Тарҳи сохтмони нирӯгоҳи обии "Роғун" дар кунфронси “Об барои ҳаёт” дар Душанбе баҳсу ихтилофоти шадидеро миёни намояндагони Тоҷикистон ва ҳайъати Ӯзбакистон ба миён овард. Галина Саидова, муъовини аввали вазири иқтисоди Ӯзбакистон, ки дар ин ҳамоиш ширкат дошт, рӯзи сешанбеи 8 июн эълом кард, ки кишвараш бар ин назар аст, ки сохтмони нирӯгоҳҳои бузург хатар дорад, зеро ин нирӯгоҳҳо дар минтақаи заминларзаи 9-дараҷаӣ сохта мешаванд.

Вай афзуд, ки агар нирӯгоҳи бузурги "Роғун" дар натиҷаи заминларза хароб шавад, ин ҳодиса метавонад як қисми Ӯзбакистонро зери об монад.

Бими заминларза

Вай гуфт: "Ҷаъмоварии оби зиёд ва сохтани банди 350-метра метавонад мӯҷиби заминларзаи шадид дар минтақа шавад. Оқибати он чи хоҳад шуд, касе намедонад. Дар ин сурат тамоми сокинони на танҳо Ӯзбакистон, балки тамоми кишварҳои поёноб зиён хоҳанд дид."

Хонуми Саидова афзуд, ки замонати лафзии ҷониби Тоҷикистон ба дард намехӯрад ва ба ҳамин далел Ӯзбакистон хостори санҷиши байналмилалии тарҳи "Роғун" аст. Ин санҷиш бояд замонат диҳад, ки сохтмони ин нирӯгоҳ ба мардуми Ӯзбакистон зарар нахоҳад расонд. Ҳамчунин хонуми Саидова афзуд, ки Ӯзбакистон бо сохтмони нирӯгоҳи обии "Роғун" мухолиф нест, баръакс кишвараш ҳамеша хоҳони он аст, ки Тоҷикистон инкишоф ёбад ва рушд кунад.

Аммо Шералӣ Гул, вазири энержӣ ва саноеъи Тоҷикистон, иддаъои ин намояндаи Ӯзбакистонро рад кард ва гуфт, ки Тоҷикистон тамоми тақозоҳои Ӯзбакистонро ба назар гирифтааст ва дар ин самт кор мекунад. Вай афзуд, ки Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Бонки Ҷаҳонӣ бозрасии иқтисодӣ ва зистмуҳитии тарҳи "Роғун"-ро оғоз кардааст. Тоҷикистон нирӯгоҳи "Роғун"-ро дар он сурат месозад, ки тамоми асноди заруриро дар даст дошта бошад.

"Ҳамсоя ва ҳамхун"

Ҳамчунин вазири энержии Тоҷикистон ҷониби Ӯзбакистонро ба он муттаҳам кард, ки дар мавсими зимистон, ки мардуми Тоҷикистон аз норасоии барқ ранҷ мебаранд, кишвари "ҳамсоя ва ҳамхуни мо" кумак намекунад. Вай ин суолро матраҳ кард, ки чаро Ӯзбакистон дар фасли зимистон тронзити барқро, ки Тоҷикистон аз Туркаманистон харидорӣ мекунад, иҷоза намедиҳад?

Ҳамчунин, оқои Шералӣ афзуд, ки Тоҷикистон ба ҷониби Ӯзбакистон номае расмӣ барои ширкат дар сохтмони нирӯгоҳи "Роғун"-ро ирсол кардааст.

Дар охир Гул Шералӣ гуфт: "Сарфи назар аз он ки Ӯзбакистон намехоҳад бо Тоҷикистон ҳамкорӣ кунад, мо ба кишвари ҳамсоя кумак ҳохем кард. Мо обро барои онҳо намебандем ва наҳохем баст. Мо ба Ӯзбакистон обро бо миқдори кофӣ хоҳем дод."

Дар ҳамин ҳол, окодемисиян Собит Неъматуллоев, зилзилашиноси тоҷик, далоили Ӯзбакистонро дар бораи он ки нирӯгоҳи "Роғун" дар минтақаи хавфноки заминларза қарор дорад, рад кард. Ба гуфтаи вай, дар минтақаи сохтмони нирӯгоҳи "Роғун" дар 500 соли ахир ҳеч заминларзае ба шиддати беш аз 6 дараҷа сабт нашудааст.

Вай гуфт: "Мо ба ҳукумати Тоҷикистон пешниҳод кардем, ки нирӯгоҳро барои 9 дараҷаи заминҷунбӣ бисозанд, ҳукумат ва коршиносони Ӯзбакистон аз ин бохабар ҳастанд ва медонанд."

"Пули обро бояд пардохт"

Оқои Неъматулоев афзуд, ки Тоҷикистон хостори он аст, ки созмонҳои байналмилалӣ ин масъаларо санҷанд ва Тоҷикистон тамоми маводди лозимаро барои онҳо пешниҳод хоҳад кард. Вай афзуд: "Тамоми таҳқиқоти донишмандони хориҷӣ ва Тоҷикистон барои ҳамагон дастрас аст, мо омода ҳастем ин санадҳоро ба ҷониби Ӯзбакистон низ пешниҳод кунем."

Ин ҳам дар ҳолест, ки ба гуфтаи коршиноси дигар, профессори донишгоҳи сохтмони София, Борис Абаджиев, агар Тоҷикистон банди нирӯгоҳи "Роғун"-ро ба андозаи 335 метр насозад, истифода аз ин нирӯгоҳ самар нахоҳад дод. Ҳамчунин, ба гуфтаи вай, баъд аз лағви қарордод миёни ширкати русии "РусАл" тарафи Ӯзбакистон дар мавриди сохтмони ин нирӯгоҳ тардиди худро нишон медиҳад.

Оқои Абаджиев гуфт: "Донишмандони Ӯзбакистон ҳамеша ишора мекунанд, ки сохтмони ин нирӯгоҳ барои кишварҳои поёноб зиён хоҳад дошт. Ин ақида комилан ғалат аст. Ӯзбакистон худаш тарҳи сохтмони нирӯгоҳи "Роғун"-ро пешниҳод карда буд ва имрӯз аз ҳарфҳои худ даст мекашад."

Вай афзуд, ки кишварҳои поёноб бояд ба кишварҳои дорои захираҳои об барои ҷамъоварии об дар фасли зимистон ва сар додани он дар фасли тобистон барои мазореъ ҷуброн бипардозанд. Роҳи ҳалли дигари ин мушкил он аст, ки кишварҳои поёноб обро бихаранд.

Ин ҳам дар ҳолест, ки рӯзи чаҳоршанбе зимни суханронии худ дар ҳамош, раиси ҷумҳури Тоҷикистон аз ҳайъатҳо даъват кард, ки Клик "эҳсосотро канор гузоранд" ва роҳҳои ҳалли мушкилотро бо роҳи музокира ва ба таври муслиматомез пайдо кунанд. Эмомалӣ Раҳмон гуфт мушкили тақсими обро ба роҳи зӯрӣ ва таҳқиру даъвао наметавон ҳал кард.

Би-Би-Си

Адреси доимии маводи мазкур: http://www.ruzgor.tj/rogun/2455--qq-----.html