Тоҷикистон ба ҷалби сармояи хориҷӣ таваҷҷӯҳи бештар зоҳир мекунад

Тоҷикистон даҳсолаи сеюм аст, ки сиёсати фаъолонаи сармоягузориро пеш мебарад, ки ба ҷалби сармояи хориҷӣ ва амалӣ намудани лоиҳаҳои бузурги байналмилалӣ дар қаламрави ҷумҳурӣ нигаронида шудааст. Ин муҳимтарин нишондиҳандаи сиёсати хориҷии муосири Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон аст, ки ба ташаккули шароити рушди кишвари мо мусоидат мекунад.

Дар ин раванд се сохтори асосӣ: Кумитаи давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатӣ, Вазорати рушди иқтисод ва савдо ва Корхонаи воҳиди давлатии «ТоҷИнвест» нақши калидӣ доранд. Ва маҳз фаъолияти ин сохторҳо ба муваффақият ё нокомии сиёсати иқтисодии хориҷии Тоҷикистон таъсир мерасонад.

Дар ин мақола кӯшиш мекунем, ки самтҳои асосии кори ин шӯъбаҳоро баррасӣ кунем.

Кумитаи давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатӣ соли 2006 дар асоси Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади мутамарказсозии масъалаҳои сиёсати сармоягузорӣ таъсис дода шуд. Кумита ҳамоҳангсози сиёсати давлатӣ дар соҳаи сармоягузорӣ мебошад. Ҷамъоварӣ ва пешниҳоди маълумоти оморӣ оид ба фаъолияти сармоягузорӣ дар ҷумҳурӣ вазифаи муҳим мебошад.

Аз соли 2024 раиси Кумита Султон Раҳимзода мебошад, ки дар сохторҳои Вазорати мелиоратсия ва захираҳои об ва Вазорати корҳои хориҷӣ таҷриба дорад. Раҳимзода пайваста маълумотҳои оморӣ дар бораи ворид шудани сармоя ба кишварро пешниҳод мекунад. Тибқи гузоришҳои ӯ, дар соли 2024 ҳаҷми умумии вуруди сармояи хориҷӣ ба Тоҷикистон ба рекорди 4,9 миллиард доллар расидааст, ки нисбат ба соли 2023 72,7% зиёд аст. Сармоягузорони асосӣ Чин, ИМА, Русия ва Британияи Кабир буданд.

Корхонаи воҳиди давлатии «ТоҷИнвест» дар назди Кумитаи давлатии сармоягузорӣ таъсис дода шуд. Мувофики хуччатхои расмй вазифаи корхона аз он иборат аст, ки ба амалй гардондани фаъолияти инвестиционй ва чалб намудани сармоя ба иктисодиёти чумхурй мусоидат намояд. Яке аз самтҳои муҳими фаъолияти шӯъба пешниҳоди хизматрасониҳои гуногун ба сармоягузорони хориҷӣ – кушодани намояндагиҳо, машваратӣ, дастгирии ҳуқуқӣ ва ғайра мебошад.

Роҳбари корхона низ соли 2024 иваз шуда, Дилшод Ҷӯразода, ҳаммуассиси холдинги 55 Group интихоб гардид.

Нерӯи калидии татбиқи сиёсати сармоягузории Тоҷикистон, албатта, Вазорати рушди иқтисод ва савдо мебошад, ки роҳбарии онро Завқӣ Амин Завқизода дар моҳи январи соли 2020 ба ин мақом таъин гардидааст. Завқизода таҷрибаи ғании байналмилалӣ, аз ҷумла намояндагии Тоҷикистон дар Сандуқи Байналмилалии Пул ва Гурӯҳи Бонки Ҷаҳонӣ дорад.

Тибқи иттилои расмӣ, вазорат вазифаҳоро оид ба таҳия ва татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи фаъолияти иқтисодии хориҷӣ, тиҷорат, таҳлил ва таҳияи стратегияҳои рушди иҷтимоию иқтисодии кишвар амалӣ менамояд.

Агар самтҳои фаъолияти ин шӯъбаҳоро баррасӣ кунем, мо метавонем 4 самти асосии ҷалби сармояро муайян кунем: Осиё, Ғарб, Русия ва Шарқи Наздик.

Аз ҷумлаи лоиҳаҳои афзалиятноки Тоҷикистону Чин метавон ташаббусҳоро оид ба истихроҷи маъданҳо, навсозии ТАЛКО, бунёди нерӯгоҳҳои офтобӣ, ҳамчунин татбиқи лоиҳаҳои нақлиётию логистикӣ дар чаҳорчӯби ташаббуси «Як камарбанд, як роҳ» ном бурд.

Маълум аст, ки вақтҳои охир нуфузи иқтисодии Чин дар Тоҷикистон ба таври ҷиддӣ афзоиш ёфтааст, аз ин рӯ, Тоҷикистон барои нигоҳ доштани соҳибихтиёрии иқтисодӣ ҳам дар Осиё (Ҷопон, Кореяи Ҷанубӣ) ва ҳам дар дигар самтҳо шарикони дигар пайдо мекунад.

Яке аз шарикони суннатии Тоҷикистон Русия аст. Дар давоми даҳ соли охир сармоягузории Русия ба иқтисоди ҷумҳурӣ аз 1,5 миллиард доллар гузашт. Ширкатҳои Русия се лоиҳаи нави сармоягузории ояндадорро таҳия мекунанд: Маркази бо суръатбахшии электронӣ, Маркази коркарди меваҳо оид ба истеҳсоли пектин ва фабрикаи пойафзол.

Дар ҳамин ҳол, иқтидори тарҳҳои Тоҷикистону Русия ба маротиб бештар аст. Хоҳиши роҳбарияти Тоҷикистон барои тавсеаи ҳамкориҳо бо Русия аз ширкати чанде қабл эълоншудаи раҳбарони ҳар се сохтори масъули сиёсати сармоягузорӣ (Завқизода, Раҳимзода ва Ҷӯразода) дар Форуми байналмилалии иқтисодии Санкт-Петербург, ки аз 18-ум то 21-уми июн баргузор мегардад ва айни замон муҳимтарин платформаи байналмилалӣ барои баррасии ташаккули лоиҳаҳои нави бузурги байнидавлатӣ ва дигар давлатҳои асосии давраи иқтисодӣ ба ҳисоб меравад, шаҳодат медиҳад.

Дар Ховари Миёна Тоҷикистон дар солҳои 2024-2025 ба Эрон таваҷҷӯҳи хоса зоҳир кардааст. Тибқи омори расмӣ, дар се моҳи аввали соли 2025 гардиши мол миёни кишварҳо ба 111 миллион доллар расидааст, ки нисбат ба ҳамин давра 42,9% афзоиш ёфтааст. Дар чаҳорчӯби “Барномаи дарозмуддати ҳамкориҳои иқтисодӣ ва тиҷоратӣ барои солҳои 2022-2030” миёни кишварҳо тарҳҳо дар бахшҳои тиҷорат, гардишгарӣ ва сармоягузорӣ амалӣ шуда, дар мавриди ҳамкорӣ дар бахши энержӣ машваратҳо сурат гирифтаанд. Дар иртибот ба ҳаводиси кунунии Эрон комилан рӯшан нест, ки ин тарҳҳо чӣ зарфият доранд, аммо маълум аст, ки Тоҷикистон бо дарёфти шарикон дар Ховари Миёна муваффақона мубориза мебарад.

Ҳамкорӣ бо ИА ва ИМА идома дорад. Соҳаи анъанавии ин ҳамкорӣ энергетика (аз ҷумла энергияи сабз) ва комплекси агросаноатӣ мебошад. Дар ин соҳа солҳои охир дигаргунии ҷиддӣ ба амал наомадааст.

Ҳамин тавр, мо мебинем, ки Тоҷикистон чӣ гуна барои таҳкими иқтидори иқтисодии худ аз ҳамкориҳои сармоягузорӣ истифода мекунад. Азбаски Ҳукумати Тоҷикистон сиёсати хориҷии бисёрҷанбаро пеш мебарад, ҳамкориҳо бо ҳам бо шарикони анъанавии ҷумҳурӣ ба роҳ монда шуда, ҳамкориҳои нав ҷустуҷӯ карда мешаванд. Ва ба шарофати кӯшишҳои ҳамоҳангшудаи сохторҳои амаликунандаи сиёсати сармоягузорӣ, ҷумҳурӣ метавонад дар ҷалби сармояи хориҷӣ ба муваффақиятҳои назаррас ноил гардад.

“Рӯзгор”