Бисёрқутбӣ - калиди давлати устувор?
Ҳодисаҳои ҳафтаи гузашта дар Русия ин ақидаро бори дигар тасдиқ карданд, ки ҳам дар низоъҳои дохилӣ ва ҳам дар низоъҳои дуҷонибаи байни давлатҳо ҳамеша кишварҳои сеюм даст доранд, ки мехоҳанд аз рӯйдодҳои ба вуқуъпайваста фоидаеба даст оранд.
Илова бар Украина, ки аз пуштибонии бузурги тамоми ҷаҳони Ғарб бархурдор аст, мо метавонем Қарабоғи Кӯҳиро, ки Озарбойҷон бо дастгирии Туркия бо Арманистон мухолифат мекунад, ёдовар шавем. Вазъият дар низоъи Гурҷистон ва Осетияи ҷанубӣ, ки Гурҷистон аз ҷониби як қатор кишварҳои Иттиҳодияи Аврупо фаъолона дастгирӣ мешавад, шабеҳ аст.
Ин мантиқист, ки шӯриши низомӣ дар Русия аз ҷониби мақомоти Украина пуштибонӣ шуда буд - дар ниҳоят, ҷонибҳо дар марҳилаи муноқишаи низомӣ қарор доранд, аммо кишварҳои ғарбӣ низ пуштибонии худро аз шӯришиён, баъзан хеле норавшан баён карданд. Масалан, раиси вазорати хориҷаи Чехия гуфтааст: - "Мебинам, ки таътили тобистонаи ман дар Қрим наздик мешавад."
Яъне, дар ҳар як даргириҳои дохилӣ ва дуҷониба дар солҳои ахир тақрибан ҳамеша як кишвари дигаре пайдо мешавад, ки мехоҳад мавқеъашро дар арсаи сиёсӣ, иқтисодӣ ё низомӣ беҳбуд бахшад. Ин аз тартиботи ҷаҳонии муосир равшан аст. Ва ҳама бояд ба чунин мудохила аз кишварҳои сеюм, аз ҷумла Тоҷикистон, ки мушкилоти кофӣ ба мисли равобити мушкил бо Қирғизистону Афғонистон дорад, омода бошад.
Тоҷикистон дар ташкили ҳукумат роҳи тӯлониро тай кардааст. Саҳифаи ғамангези таърихи муосири мо ҷанги шаҳрвандӣ мебошад. Ва дар натичаи муборизаи бебаҳо сохти устувори сиёсй ба вуҷуд омад, ки ҳанӯз ҳам сулҳро кафолат медиҳад! Ва ин сохтор, аз ҷумла, татбиқи сиёсати берунии бисёрқутбаро дар назар дорад, вақте ки ҳукумат бо кишварҳои гуногун баробар ҳамкорӣ мекунад.
Пайравӣ бо ин роҳ ба рушди иқтисодӣ мусоидат мекунад, мустақилиятро дар қабули қарорҳо таъмин мекунад ва муҳимтар аз ҳама, имкон медиҳад, ки дар лаҳзаҳои муҳим аз таъсири хориҷӣ ба ниҳодҳои муҳимтарини иҷтимоӣ ва давлатӣ пешгирӣ карда шавад.
Ин муҳимтарин шарти мавҷудияти давлати тавоно мебошад. Ва яке аз ҳассостарин соҳаҳо ин соҳаи иҷтимоӣ аст. Аз ин рӯ, танзими фаъолияти созмонҳои сершумори ғайритиҷоратӣ дар кишвар - пеш аз ҳама фаъолтарини онҳо - Аврупо ва Амрикоро ба тартиб андохтан зарур аст.
Бале, пул меоранд, баъзан корҳои воқеан муҳимро анҷом медиҳанд - масалан, баровардани ваксина бар зидди бемории сил ё ҳифзи муҳити зист. Аммо вақте ки барои давлат лахзаҳои душвор фаро мерасад, ҳамаи ин созмонҳо ба пуштибонии исёнҳои мусаллаҳ, исён ва табаддулот шуруъ мекунанд. Оё ин чунин сармоягузорӣ ба таваккал кардан меарзад? Оё ин сармоягузорӣ арзиши чунин хатарро дорад?
Намунаи охирин дар Осиёи Марказӣ тазоҳуроти моҳи январи соли 2022 дар Қазоқистон аст, ки Иттиҳодияи Аврупо ба ҷалби коршиносони худ дар ҳалли вазъ исрор дошт. Баъд раисҷумҳури Қазоқистон ирода нишон дода ва ба чунин бозиҳои паси пардагӣ роҳ надод, дар натиҷа ҳамааш ба хубӣ анҷом ёфт. Ва ҳамчунин муноқишаҳо дар Киргизистон низ рух дода буд, ки ҳамагон шоҳид будем.
Инчунин бояд дарк кард, ки барои пешбурди сиёсати чандқутбӣ, таъмини соҳибихтиёрии иқтисодӣ низ муҳим аст – набояд гузошта шавад, ки ягон бахши иқтисод ба таври муассир ба дасти як давлати хориҷӣ гузошта шавад. Сармоягузорӣ хуб аст, сармоягузории калон беҳтар аст, аммо рақобат ва мувозинат низ муҳим аст, то вазъияте набошад, ки ягон ширкат ва ё ҳукумати хориҷӣ аз мавқеъи худ истифода накунад, то сарвати замини моро тақрибан ба даст орад.
Тоҷикистони имрӯза мисли ҳар кишвари дигар мушкилот дорад ва ҳамаи онҳоро метавон ҳал кард ва ҳукумати кишвар тамоми саъю талошҳояшро баҳри ободиву сулҳу субот дар кишвар ба роҳ андохтааст.
