БАҲСИ ДИНУ ДАВЛАТ ДАР КАНОРИ ҲАМ
Равобити давлат ва дин дар Тоҷикистон дар ҳоли ҳозир ҳарду ҷонибро қонеъ мекунад ва давлат талош дорад ҳама шароит ва имконот барои адои фароизи мазҳабӣ ба шаҳрвандони худро фароҳам кунад. Ин нуқтаи назар ва мавқеи коршиносон ва таҳлилгарони ниҳодҳои вобаста ба давлати Тоҷикистон рӯзи чоршанбе дар як нишасти байналмилалӣ бахшида ба мақоми ҷуғрофиёиву сиёсии Тоҷикистон ва нақши кишварҳои абрқудрат дар Осиёи Марказӣ дар Душанбе ироа гардид.
Аммо коршиносони хориҷӣ мегӯянд, ҳанӯз дар ин кишвар дар равобити дин ва давлат мушкилот андак нест ва ниёз барои ислоҳ ва тағйирро дорад. Матлуба Оқилова, устоди Донишгоҳи давлатии Хуҷанд, бар ин назар аст, ки Тоҷикистон дар тавозуни муносибат бо нерӯҳои исломӣ намунаест, барои кишварҳои дигари минтақа.
Хонум Оқилова дар бораи «Ҷаҳони секулярӣ, яъне низоми давлатдории дунявӣ, ислом ва Тоҷикистон» чунин ибрози назар кард: «Тоҷикистон бояд самтеро пеш гирад, ки амнияти гӯруҳҳои мухталифро таъмин карда тавонад, манфиатҳои эътиқодии онҳоро зери ҳимоя гирад. Ва ҳамин тавозуни муносибати ваҳдатофарро бо нерӯҳои исломи ҳифз кунад».
Абдуғаффори Камол, коршиноси масоили сиёсӣ бар ин назар аст, ки Тоҷикистон тавонист бо талошҳои дохилӣ равобит бо нерӯҳҳои исломиро ба роҳ монад. Оқои Камол меафзояд, Тоҷикистон нишон дод, ки ҳузур ва аз лиҳози қонунӣ ҷойгоҳ додан ба нерӯҳои динӣ, на таҳдид, балки омили офарандаи субот аст.
Ӯ гуфт, «беҳтарин намунаи бо ҳам омадани дину дунё дар Тоҷикистон аст. Ва тарҷибаи Тоҷикистон метавонад барои кишварҳое, ки мисли мо ҳастанд, намуна бошад. Чунки Тоҷикистон тавонист аз ҷойгоҳи қонуни ҳал кунад, ки дин дар ҷойи худ ва давлат дар ҷойи худ аст».
Аммо Масеҳои Қулизода, устоди Донишгоҳи улуми сиёсӣ ва дипломатии Ориёи Мазори Шарифи Афғонистон, ки дар ин конфронс дар мавзӯъи «Мавқеи ҷуғрофӣ ва сиёсии Тоҷикистон: фурсатҳо ва чолишҳо» сӯҳбат мекард, дар ин маврид назари дигар баён дошт.
Ба гуфти ӯ, шакл гирифтани исломи сиёсӣ дар Тоҷикистон ва Осиёи Марказӣ омилҳои хатарзо ба дунбол дорад. Вале агар давлатҳо битавонанд, ки динро аз давлат ҷудо нигоҳ доранду фазои муносиб ва солимро барои эътиқоди динии мардум фароҳам созанд, заминаи ифротгароӣ заъиф хоҳад шуд.
Оқои Қуллизода афзуд, «Тавсияи ман бархӯрд ба гӯруҳҳои исломӣ нест. Вале иҷоза додан ба онҳо, ба унвони як мусалмон, на ба унвони як ҳизби исломӣ, ки бихоҳанд низоми сиёсиро тағийр диҳанд ва табдил ба ҳукумати исломӣ кунанд. Ва дар айни ҳол низоми сиёсиро табдил ба як низоми сиёсии динӣ, дар ниҳоят барои озодиҳои иҷтимоӣ ва барои манофеи иқтисодӣ чизи хуб нест. Зеро дунё ба самте намеравад, ки Шумо давои идеоложӣ мекунед, хоҳ Ислом аст, хоҳ коммунизм. Дунё ба самти манофеъи иқтисодӣ рафта истодааст ва беҳтар аст, ки ин кишварҳо болои манифатҳои иқтисодӣ фикр кунанд».
Ба гуфти ин таҳлилгар, Тоҷикистон ҳарчанд дар сулҳофаринӣ таҷриба дорад, аммо ҳанӯз дар муомила бо исломи сиёсӣ таҷрибаи кофӣ надорад. Таҳлилгари дигар, Абдуллои Раҳнамо мегӯяд, таҷрибаи Тоҷикистон нишон дод, ки исломи сиёсӣ хатар надорад. Худи ҳамин таҷрибаи исломи сиёсии Тоҷикистон модели нав аст. Исломи сиёсии ифротӣ танҳо дар қиболи сиёсати ифротии дунёвӣ вуҷуд дошта метавонад.
Ба боварии ҷаноби Роҳнамо, вақте ки солҳои охир сиёсати давлатии Тоҷикистон ба дин наздик шуд, боис он гардид, ки фаҳмиши мардум дар шинохти Ислом мусбат шуд. Ҷаноби Раҳнамо бо назардошти фазои сиёсӣ ва исломи сиёсии Тоҷикистон гуфт, ки ҳузури исломи сиёсӣ таҷрибаи назарияи китобӣ нест, балки аз таърихи воқеии Тоҷикистон берун омадааст.
Ӯ гуфт: «Инро қиёс кардан бо назарияҳо ғайриимкон аст. Модели хоси тоҷикӣ аст. Сарқонуни Тоҷикистон ҳам дунёвият, ҳам озодиҳои динӣ ва ҳам ҳизби сиёсии диниро кафолат медиҳад. Вақте давлат арзишҳои диниро, ҳамчун ҷузъи арзишҳои фарҳангии мардум эҳтиром мекунад. Аслан исломи сиёсии ифиротӣ ҳамчун падида аз байн меравад. Ва Тоҷикистонро зарур аст, ки ваҳдати дохилиро бо иштироки исломиҳои сиёсӣ мустаҳкам нигоҳ дорад, вагарна бо як дахолати хориҷи шӯълаи ин ваҳдат халалдор мегардад».
Зимнан гуфта шуд, ки беҳтарин роҳи субот ва пешгирӣ аз пайомадҳои ифротии дини ва исломӣ, ин эҳтироми арзишҳову эътиқоди динии мардум, аз тарафи ҳукуматҳо ба роҳ мондани муносиботи созишкорона бо нерӯҳои динӣ, мебошад. Ва муносибати созандаву шафоф бо нерӯҳои исломӣ, заминаи ҳамагуна шубҳаву танишҳои эътиқодии мардумро барҳам медиҳад.
Ҳарамгули Қодир, «Озодӣ»
Адреси доимии маводи мазкур: http://www.ruzgor.tj/din/2030-2010-03-31-18-39-46.html
-
09.06.2025 13:12
217
Иштирок дар чорабинии сатҳи баланд бахшида ба оғози Даҳсолаи байналмилалии амал оид ба илмҳои яхшиносӣ (криосферӣ), солҳои 2025-2034
-
01.06.2025 19:19
220
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон дар Ҳамоиши нахустини «Осиёи Марказӣ ва Италия» иштирок ва суханронӣ намуданд
-
29.05.2025 11:19
274
Рустами Эмомалӣ бо Раиси Шурои Федератсияи Маҷлиси Федералии Русия Валентина Матвиенко мулоқот намуданд
-
07.05.2025 23:59
445
«Ситораи Исмат-достони фоҷиавӣ-қаҳрамонӣ!»
-
05.05.2025 12:47
554
9-уми май рӯзи Ғалаба бар фашизм ва ёде аз қаҳрамонони Ҷанги Бузурги Ватанӣ
-
04.05.2025 14:32
437
Саҳми фиристодагони Тоҷикистон дар таъмини ғалаба дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ (1941-1945)
-
23.06.2025 14:53
93
Иштироки ҳайати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар 28-умин Форуми байналмилалии иқтисодии Санкт-Петербург
-
17.06.2025 19:39
160
Тоҷикистон ба ҷалби сармояи хориҷӣ таваҷҷӯҳи бештар зоҳир мекунад
-
09.06.2025 13:07
168
Мулоқот бо намояндагони Бонки Олмонии рушд (KfW)
-
14.10.2024 18:41
935
Дар Чин Саммити 6-уми ҷаҳонии воситаҳои ахбори омма доир гардид
-
06.05.2022 10:43
1646
Ҷанг ҳамчун таблиғоти бардурӯғ хизмат мекунад
-
02.09.2019 18:47
3333
Султони Ҳамад: «Дунёи рӯзноманигор ҳазор дунё дорад»
-
25.06.2025 11:31
71
Харитаи роҳи ҳадафи 7-уми Рушди Устувор барои Тоҷикистон расман ифтитоҳ гардид
-
23.06.2025 14:51
85
Дурнамои рушди энергетикаи барқароршаванда: Душанбе мизбони конфронси байналмилалӣ
-
16.06.2025 22:49
131
Тренинги омӯзишӣ: Тақвияти дониш ва малака дар самти ҳамкориҳои фаромарзӣ дар соҳаи об
-
20.03.2025 11:59
474
Таҷлили Иди байналмилалии Наврӯз
-
06.01.2025 20:57
724
Китобе пурарзиш дар Лоҳутишиносии форсу тоҷик
-
18.11.2024 22:32
845
Дар Москва рушди ҳамкории муассисаҳои таълимӣ дар соҳаи фарҳангу санъат баррасӣ гардид
-
15.04.2025 11:44
413
Ба таваҷҷуҳи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон:
-
13.04.2025 00:00
456
Мулоқоти вазир бо роҳбари намояндагии Cозмони байналмилалии муҳоҷират
-
11.04.2025 03:38
426
Мулоқоти вазири меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҳайати Федератсияи Русия
-
28.02.2025 13:34
701
Паёми шодбошии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба муносибати фарорасии моҳи шарифи Рамазон
-
03.10.2024 20:35
978
Ҳайати Тоҷикистон дар Конференсияи вазирони маорифи давлатҳои аъзои Созмони ҷаҳонии исломӣ иштирок намуд
-
20.04.2023 15:58
1835
Иди Рамазон омаду моҳи Рамазон рафт….
-
07.03.2025 12:44
585
Ид муборак бонувону модарони азиз!
-
07.03.2025 12:19
562
Таҷлили “Рӯзи Модар” дар Вазорати меҳнат...
-
07.03.2022 13:27
1757
«ИДИ МОДАРОН МУБОРАК!»
-
03.09.2021 08:38
2069
АҲМАДШОҲИ МАСЪУД - РОДМАРДИ ҶАНГҲОИ РОСТИН - I
-
25.06.2021 21:45
2283
«ФАРҲАНГИ СУЛҲУ ВАҲДАТ»
-
27.06.2019 05:52
2965
Муборак, ҳамватан, паймони ваҳдат!
-
19.04.2025 15:59
475
Сиёсати ҷавонони Тоҷикистон: стратегия барои оянда
-
07.04.2025 11:03
428
Байни Кумитаҳои миллии олимпии Тоҷикистон ва Эрон Ёддошти тафоҳуми хамкорӣ ба имзо расид
-
03.10.2024 20:24
909
Варзишгари тоҷик Муҳидин Асадуллоев сазовори медали биринҷӣ гардид
-
10.08.2019 09:45
3027
Баъди 15 соли даргузашти Убайд Раҷаб
-
27.07.2014 13:33
3472
Пурсишеву посухе: Халифаҳоро метавон муфассири Қуръон номид ё не?
-
25.07.2014 12:34
3454
Хунрезӣ дар Фаластин ва хомӯшии оҷизонаи мо
-
18.12.2024 16:30
615
Маҷмааи Умумии СММ қатъномаи Русияро барои мубориза бо ситоиши фашизм қабул кард
-
21.11.2024 23:53
641
Русия ва Афғонистон ҳамкориҳои бисёрҷонибаро инкишоф медиҳанд
-
31.10.2024 18:42
585
ИМА самти низоъро боло мебарад: Оё ҷанги сеюми ҷаҳон моро интизор аст?