ҲИКМАТИ ГУРУСНАГӢ, РӮЗА ВА ТАНСИҲАТӢ I
Ривоят аст, ки Людовиг Корнаро-як аристократи машҳури Венетсия, ки солҳои 1465-1566 зистааст, сарватмандтарин ва шинохтатарин инсони замонаш буд. Чун соҳибдавлат буд ва моли зиёд дошт, аз андоза бештар мехӯрду менӯшид, мастии беҳад мекард. Аммо дар чилсолагӣ беморие домангираш шуд, ки тадриҷан ӯро аз по уфтонд.
Ҳеҷ табибе наметавонист дарди ӯро илоҷ кунад, ҳарчанд, ки варзидатарин духтурони Италия ба табобаташ доман зада буданд. Кор ба ҷое расид, ки умедҳо канда шуданд, табибон низ ба ин натиҷа расиданд, ки ба умри ӯ рӯзҳои бошуморе мондааст. Аммо дар ин замон табибе ҳозир шуд ва баъди муоина ғайриинтизор ба ӯ тавсия дод, ки гуруснагӣ кашад, аз хӯрдану нӯшидан барои як муддате даст кашад. Ниҳоят мӯъҷизае рух дод.
Корнаро намурд, балки шифо ёфт ва ба по хест. Тавсияи гуруснагӣ ба ӯ сиҳатии комил бахшид. Шахсе, ки тибқи гуфтаи табибон бояд дар ҳамин синни чилсолагӣ бо ҳаёт падруд мегуфт, 101 сол умр дид ва тӯли ин муддат парҳез аз таом дошт. Дар синни 83-солагӣ китоби худро дар бораи зиндагии мақсаднок навишт. Ниҳоят баъди садсолагӣ замоне ҷон ба ҷонофарин таслим кард, ки дар роҳаткурсӣ истироҳати бофароғат дошт ва аз он хоби роҳат дигар барнахест.
Оре, ин як сарнавишт аст ва агар ба таърих ва китобҳои он руҷӯъ шавад, садҳо чунин мисол пеши рӯ меояд. Ҳикмати гуруснагӣ дар фалсафаи моҳи Рамазон баръало намудор аст ва Ислом гуруснагӣ ва камхӯриро аз василаи наздикӣ ба қурби Илоҳӣ медонад. Агар ин ҳамаро ба риштаи таҳлил кашем, пас мебинем, ки Ислом рӯзаро василаи мубориза бо нафс қарор додааст ва ин нуктаест, ки дар аҳодиси набавӣ зиёд аз он ситоиш шудааст. Ҳатто ба ҳадде, ки Расулаллоҳ (с) ҷанг зидди куффор ва мушрикинро, ки ҷонҳои мӯъминин қурбон мешуданд, ҷиҳоди асғар (хурд) ва ҷанг бо нафсро ҷиҳоди акбар (бузург) меномиданд.
Ва аз Расули Худо (с) ривоят аст, ки фармуд: «Бо нафси худ ба василаи гуруснагӣ ва ташнагӣ мубориза кунед, зеро подоши он монанди подоши муҷоҳидин дар роҳи Худост. Ва амале назди Худованд маҳбубтар аз таҳаммули гуруснагӣ ва ташнагӣ нест».
Ва боз он Ҳазрат (с) фармуд: «Касе, ки шиками худро пур кардааст, ба малакути осмон роҳ наёбад».
Ривояте ҳаст аз Абдулазиз бинни Умар, ки гуфт: «Навъе аз мурғон чиҳил рӯз гуруснагӣ кашиданд, пас андар ҳаво бипариданд. Чун пас аз чанд рӯз боз омаданд, аз онҳо бӯи мушк меомад».
Пайғамбари Ислом (с) як рӯзгори басо фақирона доштанд. Бо вуҷуди он ки пешвои мӯъминон буданд, баъзан ҳафтаҳо ноне надоштанд, ки тановул кунанд. Дар ин бора аҳодиси зиёде аз саҳобагони киром ривоят шуда, ки яке аз онро ҳадисшиносон аз забони Саҳл бинни Саъд (р) овардаанд. Ӯ мегӯяд: «Аз вақте, ки Худованд ҳазрати Расулаллоҳ (с)-ро ба пайғамбарӣ фиристод, то рӯзе, ки рӯҳи ӯро қабз кард, нони сафеди бидуни сабусро надид…».
Ва шайх Абдуллоҳи Ансорӣ ин ҳикматро чунин шарҳ додаст: «(Худованд) Мустафо (с)-ро аз аввал ятим кард, то ятимонро неку дорад, пас ғариб кард то ғарибии худ ёд оварад ва бар ғарибон раҳмат кунад ва бемол кард вайро, то дарвешонро фаромӯш накунад».
Неъмати гуруснагӣ ва шифои бемориҳои зиёде аз он аз замонҳои басо қадим ба инсоният маълум будааст. Ҳанӯз дар қарнҳои 5 ва 4 қабл аз милоди Масеҳ (ъ) донишмандон дар Рими қадим, Ҳинд ва Чин ба натиҷае расида буданд, ки аксари бемориҳо ба бадани инсон аз тариқи ғизоҳои мухталиф ворид мешаванд ва як роҳи табобат ва ҷилавгирӣ аз маризӣ ҳамин парҳез аз таъому шароб аст. Ривоят мекунанд, ки Пифагор-олими машҳури Юнони бостонӣ, файласуф ва риёзидони варзида ҳар сол 40 рӯз гуруснагӣ мекашид ва чунин мегуфт, ки ин боиси инкишофи фикр ва истеъдод мегардад. Ва аз шогирдонаш низ талаб мекард, ки ин гуруснагии чилрӯзаро таҳаммул кунанд.
Платон-шогирди Сократ, ки солҳои 427-347 то эраи мо ҳаёт ба сар бурдааст, тиббро ба ду: асил, ки саломатӣ эҳдо мекунад ва ғайриасил, ки танҳо нишонаҳои ҳаёт ба инсон медиҳад, ҷудо кардааст. Ба аввалӣ риояи рӯзадориро дохил мекард.
Гиппократ (460-357 то солшумории мо)- табиби машҳур, ки ҳикмати тиббии «Зарар нарасон!» мутааллиқ ба ӯст, ҷонибдори ашадии табобат бо усули гуруснагӣ буд.
Ва ин гуна мисолҳо басо зиёданд. Баъдан дар асрҳои милод низ шахсиятҳои басо машҳуре ҳамин тарзи табобатро тавсия карданд. Фарқ танҳо дар ин буд, ки усули мазкур илман асоснок ва такмил дода шуда. Аз ҷумла Абӯалӣ ибни Сино ба маризони худ бештар аз дигарон тавсия медод, ки бо роҳи гурусна нишастан ва рӯза гирифтан худро муолиҷа кунанд. Табобати бемориҳое аз қабили оташак (сифилис) бо ин усул маҳз кашфиёти Синост.
То ин замон ҳатто китобҳои зиёде навишта шуданд, садҳо нафар дар гӯшаву канори олам бо кашфи ҷанбаҳои мухталифи табобат бо усули гуруснагӣ корҳои илмӣ навиштанд ва унвонҳои докториву профессориро гирифтанд. Танҳо ном бурдан аз ин кашфиётҳо саҳфаҳои зиёдро мегирад, ки ин ҷо маҷоли он нест. Танҳо ба он таъкид мекунем, ки Ислом чун дини инсонсоз аст, ба пайравони худ рӯзаро чун воситаи қурби Илоҳӣ, ғизои рӯҳӣ ва тансиҳатӣ тавсия додаст ва иҷрои онро фарз гардонидааст. Яъне, шахси мусалмон бояд ҳамеша тансиҳат ва бардам бошад. Боз кӣ ғайри Худои пок дар фикри беҳбудии бандааш бошад?
Дар ин фармуда, чуноне дида шуд, садҳо ҳикмати нуҳуфта аст, ки мебояд даҳҳо рисолаи дигар таҳия ва чоп шавад.
Бознашр аз ҳафтаномаи «Рӯзгор», шашуми июли соли 2013
