Домулло Муҳаммадикром , ки ба вақти реҳлат 99 сол дошт, аз ҷумлаи руҳониёне ба ҳисоб мерафт, ки дар поёни умраш ба таълиму тарбияи динии шогирдони худ ба дараҷаи устодӣ расида машғул буд. Камина 18-уми июли соли 2013 тайи як сафари хидматӣ ба деҳаи Муҷахарф ба зиёрати ин олими табаррук шарафёб шуда будам.

Беш аз ду соат бо ӯ ва писари хурдияш Махсуми Эҳромиддин дар бораи қиблагоҳаш шайх Абдулҳайи Муҷахарфӣ, шоири ориф ва иртиботи шайх Абдулҳай бо хонаводаи шайх Шаҳобиддини Ёзғандӣ, азҷумла писараш эшони Султон (ҳамон эшони Султоне, ки бо артиши сурхи болшевикон солҳои бистум асри гузашта мубориза бурд ва махсуми Фузайл ӯро ба дор кашид), суҳбат доштем.

Дар ин суҳбат банда дар баробари тайид кардани баъзе иттилооте, ки қаблан аз дигар сарчашмаҳо ба даст оварда будам, иловатан маълумоти тозаеро дар бораи зиндагиномаи эшони Султон ва падари ӯ шайх Шаҳобиддини Валӣ, соҳиби мадрасаи дар аморати Бухоро машҳури Ёзғанд, ки шайхи Абдулҳай он ҷо таҳсил кардааст ва ҳамсабақи эшони Султон будааст, ба ихтиёрам гузошт. Худо хоҳад ин маълумоти муфидро дар нашри дуввуми китоби «Бурхи Валӣ-дӯсти Худо» ва китоби «Босмачӣ хоин буд ё ватанхоҳ?» (номи шартӣ) истифода хоҳам бурд.

Аз марҳум шайх Муҳаммадикром суол кардам, ки оё ӯ мисли қиблагоҳаш китоб ва ё шеъру манзумае навиштааст ё хайр? Дар посух гуфт, ки вазифаи бузургтаринеро, ки ӯ ба уҳда дошт, аввал то ҳадди имкон пурра ҳифз кардани осори хаттии қиблагоҳаш ва дуввум тарбия кардану ҳамчун инсонҳои комил ба воя расондани фарзандони солеҳ буд, ӯ бошарафона ба ҷо овард. Имрӯз фарзандони ӯ махсуми Изомиддин, махсуми Низомиддин, махсуми Эҳромиддин азҷумлаи уламои шинохтаи водии Қаротегин ба шумор мераванд.

Ҳар кадоми онҳо мисли бобояшон шайх Абдулҳай, эҷодкоранд, китоб менависанд ва аксаран андешаҳои худро дар либоси назм иброз медоранд. Ба гуфтаи шайх Муҳаммадикром ӯ тамоми фазлу дониши худро ба фарзандону шогирдонаш додааст. Вале дар байни онҳо ӯ махсуми Низомиддинро махсус қайд намуд. Махсуми Низомиддин тамоми осори хаттии бобояшро чун мардумаки чашмаш нигоҳубин кард, ки гум нашаванд, аз байн нараванд.

Бар замми ин ӯ аксари рисолаҳо ва ашъорашро бо кӯмаки дӯстонаш ба хатти кириллӣ баргардон карда ба чоп расонд. Рисолаҳои «Муфизу-л- анвор», «Далелу-с-соликин», «Муфиду-л-муъминин», «Девони ашъор», «Канзу-л-мавоъиз» азҷумлаи осори дар байни уламо машҳур ва маъруфи шайх Абдулҳайи Муҷахарфӣ ба шумор мераванд. Барои ин осори бою рангинаш бархе аз муҳаққиқини адабиёт шайхро Саъдиву Ҷомии сонӣ гуфтаанд.

Домулло Муҳаммадикром дар идомаи суҳбат аз он ёдовар шуд, ки чи гуна баъди 60 соли ҷудоӣӯ бародараш Абдулфаттоҳро ҳангоми адои маросими зиёрати Хонаи Худо соли 1991 дар Маккаи Мукаррама вохӯрд. Соли 1930 замоне, ки ҳукумати вақти шӯравӣ шайх Абдулҳайро мулло гуфта бо ҳамроҳи писараш Абдулфаттоҳ ба ҳабс мегирад, шоир ҷигарбандашро бо кӯмаки дӯстонаш аз зиндон мегурезонад. Абдулфаттоҳ баъдан ба Афғонистон ҳиҷрат мекунад.

Баъди воридшавии Артиши шӯравӣ дар соли 1979 ба Афғонистон Абдулфаттоҳ зану фарзондонашро гирифта аз он ҷо ба Арабистони Саъудӣ меравад. Домулло Муҳаммадикром аз саргузашти бародараш тавассути зоирони Хонаи Худо иттилоъ ёфтаасту баъдан ба дидораш мерасад.

Дар ин суҳбат писари хурдии Домулло Муҳаммадикром махсуми Эҳромиддин барои мо манзумаи дар васфи бобояш шайх Абдулҳай навиштаашро, ки ҳанӯз дар ягон нашрияе ба табъ нарасидааст, қироат намуд. Дар ин манзума, ки дар вазни «Шоҳнома» навишта шудааст, Эҳромиддин зиндагиномаи шайх Абдулҳайи Муҷахарфиро бо як фасоҳату балоғати зебое ба риштаи тасвир кашидааст. Агар Худо хоста бошад рӯзе навори қироати ин достонро дар иҷрои махсуми Эҳромиддин дар акаунти «Рӯзгор» дар Ютуб» хоҳем гузошт.

Дар хотима дуъо мекунем, ки Худованди маннон руҳи шайхи марҳум Муҳаммадикромро аз мо шоду хонаи охираташро гӯшае аз ҷаннатулфирдавс гардонад. Омин ё Раббалъоламин! Ба фарзандону пайвандонаш дар ин мусибат аз Парвардигори азимушшаън сабри ҷамил мехоҳем. Инно лиллоҳи ва инно илайҳи роҷеъун. 

СултониҲамад, «Рӯзгор»